Το Δ.Ν.Τ. και η Παγκόσμια Τράπεζα είναι θεσμοί του συστήματος του Μπρέτον Γούντς,που χρησιμοποιήθηκε ευρέως για την σταθεροποίηση των διεθνών νομισματικών (συναλλαγματικές ισοτιμίες) και οικονομικών σχέσεων,μεταπολεμικά.Τη δεκαετία του ’70 και ’80 υλοποίησαν τα λεγόμενα Προγράμματα Διαρθρωτικής Προσαρμογής (Structural Adjustments Programms, SAP) με σκοπό την οικονομική ανάπτυξη των αναπτυσσόμενων χωρών.Τα SAP συνδέθηκαν με χρηματοδοτήσεις και δάνεια για διάφορα έργα στις αναπτυσσόμενες χώρες.Το πλαίσιο και οι όροι αυτής της βοήθειας,όμως,συνεπάγονταν την εφαρμογή νεοφιλελεύθερων και μονεταριστικών αρχών στην οικονομική τους πολιτική.Δηλαδή,μείωση των δημοσίων δαπανών,ιδιωτικοποιήσεις,φιλελευθεροποίηση του εμπορίου,νομισματικοί περιορισμοί κλπ.Στόχος ήταν η μείωση του πληθωρισμού που εθεωρείτο βασικός όρος της οικονομικής ανάπτυξης.Η κριτική που ασκήθηκε στα SAP ήταν δριμύτατη.Υποστηρίχθηκε ότι όχι μόνο δεν συνέβαλαν στην ανάπτυξη,αλλά αντίθετα υπονόμευσαν το αναπτυξιακό μέλλον αυτών των χωρών καθώς κατέστρεψαν τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις έντασης εργασίας.οδήγησαν σε υπερχρέωση ,αύξησαν τις κοινωνικές ανισότητες και τη φτώχεια (Haggarb και Kaufman,1992,Rodrigeuz και Grifith-jones,1992).
Αυτή η κριτική έγινε εν μέρει παραδεκτή από το Δ.Ν.Τ. τη δεκαετία του ’90 καθώς αναγνωρίστηκαν λάθη,κενά και κοινωνικές ανισορροπίες στα SAP (IMF,1992).Έγινε επίσης δεκτό ότι η συνεισφορά του Ταμείου στη διαμόρφωση της κοινωνικής πολιτικής παρέμβασης ήταν και είναι περιορισμένη καθώς δεν συνδέει τα δάνεια που παρέχει με όρους για αναδιανομή εισοδήματος,όπως η Παγκόσμια Τράπεζα.Παράλληλα υπογραμμίστηκε ότι η διαδικασία οικονομικών μεταρρυθμίσεων απαιτεί κοινωνική πολιτική σε βάθος που θα περιλαμβάνει δίχτυα κοινωνικής ασφάλειας για την προστασία των φτωχών,πολιτικές απασχόλησης που θα παράγουν θέσεις εργασίας και γενικά κοινωνικές δαπάνες με αποτελεσματικότητα.(IMF,1995).
Το κοινωνικό πρόγραμμα,εάν μπορούμε να μιλάμε για τέτοιο,του Δ.Ν.Τ. αποτυπώθηκε στην έκθεση του προς την Παγκόσμια Διάσκεψη για την κοινωνική ανάπτυξη,του 1995,με τίτλο Social Dimensions of the IMF’s Policy Dialogue (IMF,1995).Στο ζήτημα της ανεργίας το Δ.Ν.Τ. υπογραμμίζει τη σημασία των μεταρρυθμίσεων των αγορών εργασίας,της μείωσης του κόστους εργασίας και των υψηλών φόρων/ασφαλιστικών εισφορών,της αναθεώρησης του εργατικού δικαίου και των απαγορευτικών πρακτικών.Παράλληλα υπογραμμίζει τη σημασία καλύτερης εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης για την βελτίωση των δεξιοτήτων των εργαζομένων και την επίτευξη υψηλής παραγωγικότητας.Αυτά τα μέτρα που αποσκοπούν στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας και τον πολλαπλασιασμό των θέσεων εργασίας θα πρέπει να συνοδεύονται από τις αντίστοιχες φορολογικές και δημοσιονομικές προσαρμογές,με σκοπό να αντιμετωπιστούν τα πιθανά κοινωνικά προβλήματα που θα προκύψουν.
Τον πυρήνα της βραχυπρόθεσμης κοινωνικής πολιτικής του Δ.Ν.Τ. αποτελεί δίχτυ ασφαλείας (safety net).Αυτό μπορεί να συνδυάζει επικεντρωμένες παροχές,χρηματικές ενισχύσεις,παροχή βασικών υπηρεσιών όπως ιατροφαρμακευτικές,πρόσκαιρους ελέγχους για είδη πρώτης ανάγκης,εφάπαξ αποζημιώσεις και μετεκπαίδευση δημοσίων υπαλλήλων που πλεονάζουν,απασχόληση μέσω δημοσίων έργων,υιοθέτηση μόνιμων προγραμμάτων κοινωνικής ασφάλισης για τους φτωχότερους και αποκλεισμένους.Μακροπρόθεσμος στόχος είναι η πραγματική αύξηση των κοινωνικών δαπανών,με επικέντρωση στη βασική εκπαίδευση και υγεία,ενώ σε μερικές περιπτώσεις μπορούν να μεταφερθούν πόροι από την τριτοβάθμια εκπαίδευση και την προωθημένη ιατρική φροντίδα (IMF,1995,σς 15-22).
Μια σύγκριση του Δ.Ν.Τ. με το πρόγραμμα της Παγκόσμιας Τράπεζας για το δίχτυ ασφαλείας,δίνει σημαντικές διαφορές:
• Το Δ.Ν.Τ. δεν συνδέει τα δάνεια με κοινωνικούς όρους όπως η Παγκόσμια Τράπεζα.
• Η Παγκόσμια Τράπεζα δημοσιοποιεί συχνά το συμβουλευτικό της έργο στις κυβερνήσεις.Το Δ.Ν.Τ. δεν το κάνει ποτέ.
• Ενώ η Π.Τ προωθεί γενικευμένα προγράμματα κοινωνικής βοήθειας (λόγω της αδυναμίας να ελέγξει κοινωνίες με υψηλό βαθμό εξισωτισμού και χαμηλό βαθμό εκχρηματισμού),το Δ.Ν.Τ. επιμένει στην επικέντρωση και στον έλεγχο.
• Το Δ.Ν.Τ. διστάζει να συνδέσει συντάξεις ή παροχές με αυτόματες τιμαριθμικές αναπροσαρμογές (Α.Τ.Α.),σε περίπτωση πληθωρισμού, ή τα ημερομίσθια,διότι αυτό θα επέτρεπε στους συνταξιούχους να συμμετέχουν στη νέα οικονομική ανάπτυξη.Η Παγκόσμια Τράπεζα συχνά υποστήριξε τέτοιες συνδέσεις των συντάξεων.
Από όλα αυτά,ο Deacon συμπεραίνει με εξαιρετική ευκολία ότι η αντίληψη του Δ.Ν.Τ. για την κοινωνική πολιτική ευθύνεται για την προϊούσα διαδικασία πτώχευσης του Νότου(1997,σ.63)
Σε σχέση με την κοινωνική ασφάλιση,το Δ.Ν.Τ. έχει αναπτύξει δική του στρατηγική,η οποία διαφέρει από τη βραχυπρόθεσμη πολιτική του διχτυού ασφαλείας.Αυτή η διαφορά υπογραμμίζεται έμπρακτα κυρίως όσον αφορά στο μακροπρόθεσμο χαρακτήρα της.Πυρήνας των αντιλήψεων του Δ.Ν.Τ. είναι ότι η κοινωνική ασφάλιση δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται μόνον ως απλή παροχή αλλά και με όρους δημοσιονομικού και αναδιανεμητικού κόστους.Η παραγνώριση αυτής της αρχής οδήγησε στην κρίση του του κράτους πρόνοιας.Διότι οι γενναιόδωρες παροχές που δόθηκαν μεταπολεμικά,καθαρά και για πολιτικούς λόγους,δεν είχαν καμία σχέση είτε με τις εισφορές που πληρώθηκαν,είτε με τις πραγματικές ανάγκες (Kopits,1993,σς 105-106).Στην ίδια κατεύθυνση,δηλαδή την επιβάρυνση του υπάρχοντος συστήματος,οδήγησαν υπερβολικές απαιτήσεις για πληρωμές ασθενείας,ανεξέλεγκτες παροχές ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης,πρόωρη συνταξιοδότηση,αναπηρικές συντάξεις κ.α.
Οι προτάσεις μεταρρύθμισης ή ανασυγκρότησης των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη τους:
• Το ιστορικό και πολιτισμικό πλαίσιο:οικογενειακές ή κοινοτικές δομές λειτουργούν πολύ καλά ως άτυπα συνταξιοδοτικά οχήματα σε πολλές χώρες τους τρίτου κόσμου.Εσπευσμένη εισαγωγή καθολικών και μεγάλων συνταξιοδοτικών αλλαγών μπορεί να κάνει ζημιά.Από την άλλη,σε χώρες όπου τα νοικοκυριά διαχωρίζονται ξαφνικά από τα κρατικά μέσα παραγωγής (πχ πρώην ΕΣΣΔ) χρειάζονται επειγόντως τη διαμόρφωση ενός διχτύου ασφαλείας.
• Τα συνταξιοδοτικά οχήματα δεν πρέπει να διαταράσσουν την αποτελεσματική κατανομή πόρων σε μια οικονομία ούτε να μετατρέπονται σε αντικίνητρα για την αποταμίευση ή την απασχόληση.
• Πρέπει να ενισχυθεί η σύνδεση μεταξύ παροχών και εισφορών,αν και οι τελευταίες πρέπει να διατηρηθούν σχετικά χαμηλά.
• Την αποφυγή σπατάλης πόρων μέσω εισαγωγής τέλους χρήσης σε περιπτώσεις ιατροφαρμακευτικών και εκπαιδευτικών υπηρεσιών.
• Το σαφή θεσμικό διαχωρισμό των στοιχείων της κοινωνικής ασφάλισης,πχ μεταξύ συντάξεων,εισφορών για υγεία κλπ.
• Το σύστημα πρέπει μακροχρόνια να είναι οικονομικά αυτοτροφοδοτούμενο,δηλαδή η μελλοντική αξία των σημερινών εισφορών να καλύπτει τις μελλοντικές παροχές.
Κατά τον Deacon (1997,σ 64),οι προτάσεις του ΔΝΤ αφήνουν ευρύτατο χώρο και υποδεικνύουν ένα μοντέλο κοινωνικής ασφάλισης βασιζόμενο στις εξατομικευμένες παροχές και τα ιδιωτικά επενδυτικά – συνταξιοδοτικά ταμεία.Διάκειται ευνοικά στη διαμόρφωση κεφαλαιοποιητικών ασφαλιστικών συστημάτων τύπου Χιλής,ενώ για την καταπολέμηση της φτώχειας προτείνει την κατόπιν ελέγχων παροχή βοήθειας στους φτωχούς.Η επικέντρωση και ο έλεγχος των παροχών αναδεικνύεται σε βασική αρχή μεταρρύθμισης των ασφαλιστικών συστημάτων.Γενικευμένη εφαρμογή αυτής της αρχής σ’όλες τις παροχές διατυπώνεται στην περίπτωση της Αυστραλίας και Ν.Ζηλανδίας,χώρες που με το παράδειγμα τους προκαλούν και αμφισβητούν κοινωνικές πολιτικές καθολικού χαρακτήρα τύπου Μπίσμαρκ.
Συνοψίζοντας την πολιτική του Δ.Ν.Τ. κατά την δεκαετία του ’90,δεν μπορούμε να διαπιστώσουμε την εφαρμογή μιας καθαρής νεοφιλελεύθερης στρατηγικής,όπως τη δεκαετία του ’70 και ‘ 80.Φυσικά,αυτό δεν σημαίνει ότι το Δ.Ν.Τ. δεν συνέχισε την
Το σατανικό πρόσωπο του Δ.Ν.Τ.
Με τον όρο Ε.Τ.Δ. αναφερόμαστε στο Ειδικό Τραβηχτικό Δικαίωμα ή Special Drawing Right (SDR). Αυτή είναι η νομισματική μονάδα του Δ.Ν.Τ. Δημιουργήθηκε το 1969 με σκοπό να απαλύνει το πρόβλημα έλλειψης αμερικανικών δολαρίων και αποθεμάτων χρυσού, προς ανάπτυξη του διεθνούς εμπορίου. Η μονάδα αυτή ορίζεται με βάση την αξία τεσσάρων νομισμάτων, που αξιολογείται και προσαρμόζεται κάθε πέντε χρόνια, ενώ η ισοτιμία του υπολογίζεται καθημερινά σε σχέση με το αντίστοιχο ποσό αμερικανικών δολαρίων.
Το Δ.Ν.Τ. έχει το δικαίωμα και την εξουσία να δημιουργεί χρήμα με τη μορφή των Ε.Τ.Δ. Μέχρι σήμερα, υπολογίζεται πως το Δ.Ν.Τ. έχει δημιουργήσει Ε.Τ.Δ. αξίας πάνω από $40 δισεκατομμύρια. Στις ΗΠΑ, τα Ε.Τ.Δ. αναγνωρίζονται ως νόμιμο χρήμα, και τα υπόλοιπα κράτη μέλη πιθανόν να ακολουθήσουν. Και καθώς τα Ε.Τ.Δ. στηρίζονται στα αποθεματικά χρυσού, είναι επίσης πολύ πιθανό ο κόσμος να επανέλθει στον κανόνα χρυσού που ίσχυε παλαιότερα. Αυτό θα ήταν προς το συμφέρον των τραπεζιτών που σήμερα έχουν στα χέρια τους τα 2/3 του παγκόσμιου χρυσού και μπορούν έτσι να σχεδιάζουν όπως θέλουν τη παγκόσμια οικονομία.
Τα κράτη δανείζονται Ε.Τ.Δ. από το Δ.Ν.Τ. ώστε να πληρώνουν τους τόκους των συνεχώς αυξανόμενων χρεών τους. Και παρά το ότι τα Ε.Τ.Δ. δεν κοστίζουν τίποτα στο Δ.Ν.Τ., αυτό χρεώνει όλο και μεγαλύτερους τόκους. Κάτι τέτοιο όμως δεν πολεμάει τη φτώχεια ούτε προωθεί την ανάπτυξη, όπως τους αρέσει να ισχυρίζονται οι του ΔΝΤ. Το μόνο που παράγεται είναι μια σταθερή ροή πλούτου από τα κράτη που υποφέρουν στα ταμεία αυτών που ελέγχουν το ΔΝΤ και τη παγκόσμια Τράπεζα. Έτσι το μόνιμο πλέον χρέος των χωρών του τρίτου κόσμου, αλλά και πολλών ακόμη, διογκώνεται για να ανακουφίσει τη φτώχια και τη δυστυχία που οφείλεται σε προηγούμενους δανεισμούς.
Οι αποπληρωμές των τόκων ήδη ξεπερνούν τα ποσά των νέων δανείων. Το συνολικό χρέος της Αφρικής έχει σχεδόν τετραπλασιαστεί μέσα σε 20-25 χρόνια. Οι όποιες απεγνωσμένες προσπάθειες γίνονται για να εξυπηρετηθούν αυτά τα δάνεια, απλά οδηγούν σε αύξηση της παιδικής θνησιμότητας, στη χρεοκοπία των δημόσιων συστημάτων υγείας και περίθαλψης, και στην πλήρη εξαθλίωση των φτωχών τάξεων. Και όσο η μαύρη τρύπα της πλεονεξίας συνεχίζει να ρουφά με αμείωτο ρυθμό τον πλούτο των εθνών, δεν θα αργήσει η μέρα που ολόκληρος ο πλανήτης θα υποστεί μια παρόμοια μοίρα.
Ο Βραζιλιάνος πολιτικός Luis Ignacio Silva είχε κάποτε πει πως:
«… ο Γ` Παγκόσμιος Πόλεμος έχει ήδη αρχίσει. Είναι ένας σιωπηλός πόλεμος, αλλά όχι λιγότερο απεχθής. Ο πόλεμος αυτός διαλύει τη Βραζιλία, τη λατινική Αμερική και ουσιαστικά ολόκληρο τον κόσμο. Και αντί για νεκρούς στρατιώτες, έχουμε νεκρά παιδιά, αντί για εκατομμύρια τραυματισμένων, έχουμε εκατομμύρια άνεργους. Αντί για τη καταστροφή γεφυρών, έχουμε το γκρέμισμα εργοστασίων, σχολείων, νοσοκομείων και ολόκληρων οικονομιών… Είναι ένας πόλεμος μεταξύ των ΗΠΑ και της λατινικής Αμερικής. Είναι ένας πόλεμος που γίνεται για χάρη του εθνικού χρέους, με κύριο όπλο του τα επιτόκια, ένα όπλο πιο θανατηφόρο από την ατομική βόμβα…».
Αν κάποιος παγκόσμιος οργανισμός (βλ. Δ.Ν.Τ.) χρησιμοποιούσε τα χρήματα του, με σκοπό να βοηθήσει στην ανάπτυξη των κρατών, ίσως τότε και να ταυτιζόμασταν με την ανάγκη των κρατών να αποπληρώσουν τα χρέη τους. Όμως τα λεφτά που μοιράζει το Δ.Ν.Τ. προέρχονται από το πουθενά. Τα χρήματα που δανείζονται τα αδύναμα κράτη, προέρχονται από το 90% που οι τράπεζες επιτρέπουν τον εαυτό τους να δανείζει επί του 10% που διαθέτουν στη πραγματικότητα. Δεν υπάρχουν. Δημιουργήθηκαν από το τίποτα. Τα κράτη όμως (και κυρίως οι κάτοικοί τους) υποφέρουν και πεθαίνουν στη προσπάθειά τους να τα αποπληρώσουν. Δεν μιλάμε δηλαδή για μια απλή τραπεζική εξυπνάδα εκ μέρους των ισχυρών, μιλάμε για μια εν ψυχρώ «δολοφονία» ολόκληρων λαών.
Τι έγινε σε κάποιες χώρες που επενέβη το Δ.Ν.Τ.
Όπως όμως επισημαίνουν ειδικοί, η παρέμβαση του Δ.Ν.Τ. αφήνει "διαφορετική γεύση" σε κάθε χώρα και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα προβλήματά της. Η παρέμβαση στη Βραζιλία, για παράδειγμα, θεωρείται από τις επιτυχημένες αλλά στη γειτονική Αργεντινή, ταυτίζεται με την απόλυτη αποτυχία.
Εδώ και λίγα χρόνια ο Νικόλα Σαρκοζί πρότεινε τον τέως υπουργό οικονομικών της Κυβέρνησης Ζοσπέν στην Γαλλία, τον σοσιαλιστή Ντομινίκ Στρός Κάν στη θέση του γενικού διευθυντή του ταμείου. Ο Στός Κάν προχώρησε σε αλλαγές που περιλαμβάνουν από την ενίσχυση των πιστώσεων μέχρι τη διευκόλυνση της χορήγησης δανείων και τη χαλάρωση ορισμένων όρων που απαιτούσε το ΔΝΤ, όπως είναι οι ιδιωτικοποιήσεις και η απελευθέρωση αγορών.
Σύμφωνα με την εφημερίδα "ΤΑ ΝΕΑ" ο οικονομολόγος Τζόζεφ Στίγκλιτς, σύμβουλος του πρωθυπουργού είχε υποστηρίξει παλαιότερα ότι το Δ.Ν.Τ. ξεσηκώνει θύελλες. Μετά την τοποθέτηση Στρός Κάν και τις αλλαγές που έφερε, ο Στίγκλιτς δήλωσε σχετικά πρόσφατα ότι το Δ.Ν.Τ. έχει αλλάξει "δραματικά" προς το καλύτερο.
ΑΡΓΕΝΤΙΝΗ
Η κατάρρευση της Αργεντινής έχει τα αποτυπώματα του Δ.Ν.Τ. σε όλο το εύρος της. Ο πρώτος και συντριπτικά σημαντικός λόγος των προβλημάτων της χώρας ήταν η κυβερνητική απόφαση να διατηρήσει μία κλειδωμένη ισοτιμία του πέσο με το δολάριο Αμερικής. Στα επόμενα χρόνια, το δολάριο κάλπασε με αποτέλεσμα να ακολουθήσει και το πέσο την υπερτίμηση.
Η διαχείριση της κρίσης στην Αργεντινή προκάλεσε σοβαρό πλήγμα στο κύρος του ΔΝΤ, το οποίο χορήγησε δάνεια 7,2 δισ. δολ. το 1999 και 39,7 δισ. δολ. τον Δεκέμβριο του 2000. Η ανεργία εκτινάχτηκε στο 40% καθώς οι οροί του ταμείου ήταν ασφυκτικοί.
Τον Δεκέμβριο του 2001 η κυβέρνηση της Αργεντινής ανακοίνωσε νέα μέτρα όπως μείωση των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων κατά 20% και πάγωμα των καταθέσεων. Τα μέτρα προκάλεσαν κοινωνική αναταραχή και ακολούθησε παραίτηση της κυβέρνησης, ενώ η νέα κυβέρνηση υπό συνθήκες πανικού κήρυξε πτώχευση. Η Αργεντινή έφτασε στην οικονομική
κατάρρευση και εξαθλίωση το 2001.
BΡΑΖΙΛΙΑ
Δάνειο ύψους 41,5 δισ. Δολαρίων το 98 και άλλων 30 δις το 2002 έλαβε η Βραζιλία από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, που είναι και το υψηλότερο στην ιστορία του οργανισμού, προκειμένου να αποτρέψει την οικονομική κατάρρευση της χώρας και να ενισχύσει την εμπιστοσύνη των καταναλωτών.
Η βοήθεια αυτή είναι η τελευταία προσπάθεια του ΔΝΤ να αποτρέψει την οικονομική κρίση στην περιοχή, που εξαπλώθηκε ύστερα από την κατάρρευση της Αργεντινής, και ενισχύθηκε από την πολιτική αβεβαιότητα και την κρίση της παγκόσμιας οικονομίας.
Τα ποσά αυτά ουσιαστικά απομάκρυναν το κίνδυνο κατάρρευσης του οικονομικού συστήματος της χώρας, καθώς εκτιμάται ότι σταμάτησαν την πτώση 23% του εγχώριου νομίσματος ρεάλ.
Σε συνδυασμό με ένα πρόγραμμα δημοσιονομικής αυστηρότητας- περικοπές σε δαπάνες και θέσεις εργασίας στο Δημόσιο- η χώρα κατάφερε να ανακτήσει τη χαμένη αξιοπιστία της στις αγορές.
ΜΕΞΙΚΟ
Η παρέμβαση του ταμείου στη χώρα έγινε το 1995 όπου και έδωσε δάνειο 30 δισ. δολ. Εξαιτίας των μέτρων που υιοθετήθηκαν, οι πολίτες που ζούσαν κάτω από το όριο της φτώχειας ξεπέρασαν το 50% και ο κατώτατος μισθός μειώθηκε κατά 20%. \
ΤΟΥΡΚΙΑ
Ο Τ.Ερντογάν προσπαθεί να αποφύγει νέα προσφυγή και πρόσφατα αποφάσισε να παγώσουν προσωρινά οι διαπραγματεύσεις με το Ταμείο.
Η Τουρκιά εχει προσφύγει πολλές φορές στο ΔΝΤ. Πιο πρόσφατη ήταν το τριετές πρόγραμμα των 10 δισ. δολαρίων που συμφωνήθηκε το 2005. Από το 1999 μέχρι το 2003 το ΔΝΤ διοχέτευσε στην Τουρκία 20,4 δισ. δολ., αλλά έχει εισπράξει διαδηλώσεις διαμαρτυρίας εξαιτίας των σκληρών μέτρων.
ΙΣΛΑΝΔΙΑ
Τον Οκτώβριο του 2008 και υπό την απειλή χρεοκοπίας, η Ισλανδία προσέφυγε στο ΔΝΤ για δάνειο 1,7 δισ. δολ. Το Ταμείο όμως καθυστέρησε την εκταμίευση των δόσεων λόγω του κόστους που συνδέεται με την αποζημίωση επενδυτών, οι οποίοι έχασαν χρήματα από την κατάρρευση των ισλανδικών τραπεζών. Το ΔΝΤ επιβάλλει σκληρούς όρους, όπως μείωση των δαπανών όλων των υπουργείων κατά 10% και αύξηση των επιτοκίων.
ΡΩΣΙΑ
Η χώρα έφτασε σε αθλία κατάσταση το 1998 όταν στην προεδρία ήταν ο Γιέλτσιν. Ο πρόεδρος είχε αναγκαστεί να ανακοινώσει, μεταξύ άλλων, την κατά 34% υποτίμηση του νομίσματος.
Γύρω στα 22 δισ. δολ. ήταν η βοήθεια του ΔΝΤ στη Ρωσία, η οποία όμως δεν κατάφερε να προχωρήσει στις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις .Η Ρωσία θεωρείται κατ΄ εξοχήν το παράδειγμα χώρας, στην οποία το ΔΝΤ προχωρούσε στην εκταμίευση των συμφωνηθέντων παρότι δεν εφαρμόζονταν τα απαιτούμενα μέτρα.
ΒΡΕΤΑΝΙΑ
Το μακρινό 1976 και υπό την κατάρρευσης της στερλίνας έναντι του δολαρίου το η κυβέρνηση των Εργατικών προσέφυγε στο ΔΝΤ και ζήτησε δάνειο 2,3 δισ. Στερλινών. Για άλλη φορά το αντάλλαγμα ήταν επώδυνες περικοπές κρατικών δαπανών.
ΑΣΙΑ
Μεγάλες κοινωνικές αναταραχές πυροδότησαν τα αυστηρά μετρά του ΔΝΤ στις ασιατικές χώρες. Το ταμείο έδωσε δάνεια 55 δισ. δολ. στην Κορέα, 17 δισ. δολ. στην Ταϊλάνδη και 23 δισ. δολ. στην Ινδονησία. Οι πολιτικές που είχε ζητήσει, όπως η περικοπή κρατικών δαπανών, η αύξηση των επιτοκίων, η απελευθέρωση της κίνησης κεφαλαίων, σε συνδυασμό με τα παιχνίδια των κερδοσκόπων προκάλεσαν μεγάλες υποτιμήσεις των νομισμάτων της περιοχής, κύμα χρεοκοπιών και δραματική απώλεια θέσεων εργασίας.
ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ
Η Λετονία έλαβε δάνειο από το ΔΝΤ 1,7 δισ. Ευρώ. Ζητήθηκε από την κυβέρνηση να μειώσει τους μισθούς, στο Δημόσιο κατά 30%, τις δαπάνες κατά 4,5%, να παγώσει τις συντάξεις και να αυξήσει τον ΦΠΑ. Ως αποτέλεσμα, η οικονομία της συρρικνώθηκε κατά 18% και η ανεργία εκτινάχθηκε στο 16,6% το 2009.
Η Ρουμανία, έλαβε δάνειο 12,9 δισ. ευρώ, και αναγκάστηκε να προχωρήσει σε 137.000 απολύσεις στο Δημόσιο, να μειώσει τις συντάξεις και τους μισθούς και να αυξήσει φόρους. Το 2009 το ΑΕΠ της χώρας μειώθηκε κατά 7,1%.
Στην Ουκρανία, το ΔΝΤ συμφώνησε στην παροχή 13 δισ. ευρώ τον Νοέμβριο του 2008, επιβάλλοντας όμως περικοπές δαπανών και μεταρρυθμίσεις στο τραπεζικό σύστημα. Τα μέτρα είχαν αποτέλεσμα πτώση του ΑΕΠ σε 15% το 2009.
Η Ουγγαρία, που πρόσφατα επισκέφθηκε ο πρωθυπουργός της χωράς, υποχρεώθηκε να καταργήσει τη 13η σύνταξη, τον 13ο μισθό και να περικόψει κατά 20%- 30% τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων προκειμένου να λάβουν δάνειο 12,5 δισ. ευρώ από το ΔΝΤ Οκτώβριος 2008. Το ΑΕΠ της χώρας μειώθηκε το 2009 κατά 6,3%.
Η κρίση του χρέους της ελληνικής οικονομίας
Η διεθνής οικονομική κρίση του 2008-09 έφτασε με κάποια καθυστέρηση στην Ελλάδα, έκανε όμως πολύ έντονη την παρουσία της επιταχύνοντας την εκδήλωση των αντιφάσεων του ελληνικού καπιταλισμού και φέρνοντας στην επιφάνεια τα αδιέξοδα που συσσωρεύτηκαν όλη την προηγούμενη περίοδο της δεκαπενταετούς ανάπτυξής του. Η κρίση του δημόσιου χρέους που ξεδιπλώνεται με δραματικούς ρυθμούς μπροστά στα μάτια μας τους τελευταίους μήνες έχει καταστήσει σαφές πως το μοντέλο ανάπτυξης που είχε στηριχθεί όλα τα προηγούμενα χρόνια η ελληνική οικονομία δεν είναι πλέον βιώσιμο. Η οικονομική μεγέθυνση που βασίστηκε στην ιδιωτική κατανάλωση που χρηματοδοτούνταν με δανεισμό τόσο των ιδιωτών όσο και του κράτους έχει εξαντλήσει τη δυναμική της, ενώ το τεράστιο χρέος που συσσώρευσε καθιστά το ενδεχόμενο της χρεοκοπίας πολύ πιθανό. Οι συνέπειες για τους εργαζόμενους και τα φτωχά λαϊκά στρώματα είναι πολύ άσχημες, αλλά βρισκόμαστε ακόμη στην αρχή της κρίσης. Η κυβέρνηση αξιοποίησε τον πολύ ορατό κίνδυνο της χρεοκοπίας στα πλαίσια του shock doctrine για να περάσει μία σειρά αντεργατικών μέτρων που πλήττουν βάναυσα το βιοτικό επίπεδο των εργαζομένων. Ωστόσο τα μέτρα αυτά θα βυθίσουν τη χώρα σε μεγαλύτερη ύφεση αναπαράγοντας με χειρότερους όρους το πρόβλημα του χρέους, προδιαγράφοντας νέα μέτρα λιτότητας και δημιουργώντας ένα φαύλο κύκλο. Το πακέτο στήριξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΔΝΤ που ανακοινώθηκε πρόσφατα, παρ’ όλες τις ασάφειες που το συνοδεύουν, δίνει παράταση χρόνου για δύο ίσως και τρία χρόνια αλλά δεν λύνει το πρόβλημα, ενώ οι όροι εφαρμογής του θα σημάνουν ένταση της επίθεσης στα λαϊκά δικαιώματα. Και αυτό γιατί η δυναμική του ελληνικού χρέους, στη δεδομένη διεθνή συγκυρία σε συνδυασμό με τα διαρθρωτικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας, καθιστά το ενδεχόμενο της χρεοκοπίας κάτι παραπάνω από ορατό.
Παρακάτω θα επικεντρωθούμε στα αίτια αύξησης του χρέους και τη δυναμική της εξέλιξής του.
Η δυναμική του χρέους και τα αίτια της επέκτασης του
Η κρίση του χρέους έτσι όπως εκδηλώθηκε του τελευταίους μήνες έχει δύο πτυχές. Η μία είναι η συγκυριακή και αφορά τις επιπτώσεις της διεθνούς κρίσης του 2008-09 στην ελληνική οικονομία. Η άλλη σχετίζεται με τα διαρθρωτικά προβλήματα του ελληνικού καπιταλισμού που οδήγησαν εξαρχής σε αυτό το πολύ υψηλό ποσοστό δανεισμού για το ελληνικό κράτος. Ποσοστό που ούτως ή άλλως, μεσομακροπρόθεσμα δεν ήταν διατηρήσιμο.
Η διεθνής κρίση ξεκίνησε από το τέλος 2007 και εκδηλώθηκε σε τρεις φάσεις. Η πρώτη αφορούσε την πρακτική χρεωκοπία μεγάλου μέρους του χρηματοπιστωτικού συστήματος των Δυτικών χωρών εξαιτίας του τεράστιου όγκου «τοξικών» χρεών που διατηρούσαν στο χαρτοφυλάκιό τους. Η ουσιαστική χρεοκοπία και η ολική κατάρρευση ολόκληρου του χρηματοπιστωτικού συστήματος αποφεύχθη χάρη στην έγκαιρη παρέμβαση των κρατών με την στήριξη των τραπεζών και την κρατικοποίηση μεγάλου μέρους των χρεών τους. Ακόμα και έτσι όμως η πιστωτική ασφυξία του φθινοπώρου του 2008 και η δραματική μείωση της ρευστότητας που ακολούθησε την εκδήλωση της κρίσης στις τράπεζες, επέδρασε άμεσα στην πραγματική οικονομία των αναπτυγμένων χωρών η οποία βρισκόταν ήδη στην καθοδική φάση του κύκλου από το τέλος του 2007, οδηγώντας σε μία οξεία ύφεση που διήρκεσε από 4 έως πέντε συναπτά τρίμηνα. Αυτή ήταν η δεύτερη φάση της κρίσης αποτέλεσμα της οποίας υπήρξε η σημαντική αύξηση της ανεργίας και η μεγάλη πτώση του ΑΕΠ της τάξεως του 4, 5 μέχρι και 7%. Η κρατικοποίηση των χρεών του τραπεζικού τομέα και τα πακέτα στήριξης των οικονομιών που εφάρμοσαν τα κράτη σε συνδυασμό με τα μειωμένα έσοδά τους εξαιτίας της ύφεσης οδήγησαν σε έκρηξη του δημόσιου δανεισμού για σχεδόν το σύνολο των ανεπτυγμένων (και όχι μόνο) χωρών δίνοντας έναυσμα στην τρίτη φάση της κρίσης που σηματοδοτεί η κρίση του δημόσιου χρέους. Η ξαφνική και κατακόρυφη αύξηση των αναγκών δανεισμού των κρατών αύξησε δραματικά τη ζήτηση για κεφάλαια στις διεθνείς χρηματαγορές, τη στιγμή που οι μεγάλες τράπεζες και τα επενδυτικά κεφάλαια, προσπαθώντας να αποκαταστήσουν τους ισολογισμούς τους περιόρισαν την προσφορά χρήματος και απέφευγαν την τοποθέτηση σε μακροχρόνιες επενδύσεις, περιστέλλοντας έτσι την προσφορά χρήματος. Το αποτέλεσμα αυτής της έκρηξης της ζήτησης και της περιστολής της προσφοράς είναι η αύξηση του κόστους του χρήματος και η μεγαλύτερη επιλεκτικότητα των διεθνών επενδυτών στο που επιλέγουν να επενδύσουν. Εμφανίστηκε μία τάση προτίμησης ασφαλών επενδύσεων και περιορισμού του ρίσκου, με συνέπεια χώρες με αδύναμες οικονομίες να αδυνατούν να αντλήσουν κεφάλαια ή προκειμένου να το πετύχουν να πληρώνουν ιδιαίτερα υψηλό επιτόκιο σε σχέση με πριν.
Μέσα σε αυτές τις συνθήκες αναγκάστηκε να βγει για δανεισμό η Ελλάδα το 2010, θέλοντας να χρηματοδοτήσει ένα εξαιρετικά υψηλό χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ (115% το 2009) συνοδευόμενο από ένα εξίσου υψηλό έλλειμμα του προϋπολογισμού (12,9% του ΑΕΠ για το 2009) τη στιγμή που η οικονομία κατέγραφε ύφεση 2% το προηγούμενο έτος. Οι εξελίξεις αυτές πυροδότησαν μία σειρά από υποβαθμίσεις της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας από του διεθνείς οίκους αξιολόγησης (Moody’ s, S&P, Fitch), διευρύνοντας το spread των ελληνικών ομολόγων από τα γερμανικά, επιβαρύνοντας το κόστος δανεισμού και εξυπηρέτησης του χρέους. Αυτό με τη σειρά του δυσχέρανε τη δημοσιονομική κατάσταση της χώρας, δυσκόλεψε περαιτέρω τη δημοσιονομική προσαρμογή (προσπάθεια μείωσης του ελλείμματος) και επιβάρυνε τον τραπεζικό τομέα, δημιουργώντας ασφυκτικές πιέσεις στην πραγματική οικονομία και την απασχόληση.
Ωστόσο τα ελλείμματα της Ελλάδας δεν είναι συγκυριακά, αποτέλεσμα της διεθνούς κρίσης. Η χώρα εμφανίζει συστηματικά ελλείμματα άνω του 3% του ΑΕΠ όλη την περίοδο από το 1991 μέχρι και το 2010.
Η άνοδος των spreads δεν είναι αποτέλεσμα κερδοσκοπίας ή πολιτικής στόχευσης της Ελλάδας όπως υποστηρίζουν πολλοί. Αντίθετα αντανακλά τον αυξημένο κίνδυνο αδυναμίας πληρωμής εκ μέρους της Ελλάδας σε μία δύσκολη διεθνή συγκυρία. Κερδοσκοπικά παιχνίδια σαφώς και παίζονται, με αποτέλεσμα να επιβαρύνουν με τη σειρά τους τα επιτόκια δανεισμού αλλά δεν είναι η βασική πηγή του προβλήματος. Το δημόσιο χρέος μίας χώρας είναι διατηρήσιμο όταν της επιτρέπει να πληρώνει τις υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτό (τόκοι και τοκοχρεολύσια) χωρίς να καταφεύγει σε νέο δανεισμό ή αναδιαπραγμάτευση του, διατηρώντας ταυτόχρονα ένα σεβαστό ρυθμό ανάπτυξης. Με βάση τις προβλέψεις για την εξέλιξη του χρέους, ακόμη και αν επιτευχθεί ο στόχος μείωσης του ελλείμματος κάτω από το 3% το 2012 που απαιτεί το σύμφωνο σταθερότητας, στόχος που απαιτεί την εξοικονόμηση 10% του ΑΕΠ σε σχέση με το 2009, το 2012 το δημόσιο χρέος θα έχει ανέλθει στο 150%. Το τριετές πρόγραμμα προσαρμογής που ανακοίνωσε η κυβέρνηση στις 3 του Μάρτη είναι σύμφωνα με τους Financial Times ένα από τα πιο φιλόδοξα και σκληρά προγράμματα που έχουν εφαρμοστεί στην ιστορία. Η εφαρμογή του θα σημάνει μία βαθιά ύφεση για την ελληνική οικονομία (η Deutche bank προβλέπει ύφεση κατά 4% για το 2010 ). Αυτό θα έχει ως συνέπεια μείωση των κρατικών εσόδων και άρα αδυναμία επίτευξης του αρχικού στόχου μείωσης του ελλείμματος και καταφυγή σε νέα περιοριστικά μέτρα που θα σημάνουν ακόμη μεγαλύτερη πτώση του εθνικού προϊόντος καταλήγοντας σε ένα φαύλο κύκλο.
Βεβαίως υπάρχουν και άλλες χώρες με εξίσου υψηλό ή υψηλότερο χρέος από την Ελλάδα. Η Ιταλία είχε το 2009 χρέος 115 %, όμως διαθέτει σχετικά υψηλή εγχώρια αποταμίευση (16,7% του ΑΕΠ, ακαθάριστη), ενώ το έλλειμμα του ισοζυγίου πληρωμών της ήταν πολύ χαμηλό (2,4%), κάτι που περιορίζει την ανάγκη για εξωτερικό δανεισμό. Ταυτόχρονα διαθέτει την τρίτη μεγαλύτερη αγορά ομολόγων στον κόσμο. Η Ιαπωνία είχε χρέος 200% του ΑΕΠ το 2009, ωστόσο έχει μία πολύ υψηλή εγχώρια αποταμίευσή (23% του ΑΕΠ, ακαθάριστη) και πλεόνασμα στο ισοζύγιο πληρωμών 1,8% του ΑΕΠ (τα στοιχεία από την Έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδας, Μάρτιος 2010). Το χρέος της είναι κατά 96% εσωτερικό, με τα επιτόκια να διαμορφώνονται από την κεντρική της τράπεζα (το επιτόκιο για το δεκαετές ομόλογο του Ιαπωνικού δημοσίου είναι 2%).
Θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος πως η χώρα θα έπρεπε να απευθυνθεί στην εσωτερική αγορά για να καλύψει τις δανειακές της ανάγκες εκδίδοντας για παράδειγμα ένα λαϊκό ομόλογο με χαμηλότερο επιτόκιο, όπως πρότεινε ο Συνασπισμός. Θα μπορούσε έτσι να αποφύγει ένα τόσο σκληρό πρόγραμμα λιτότητας σαν αυτό που εφαρμόζει αυτή τη στιγμή. Κάτι τέτοιο όμως δεν είναι εφικτό διότι η καθαρή εθνική αποταμίευση στην Ελλάδα είναι αρνητική.
Η προσπάθεια εσωτερικού δανεισμού θα προκαλούσε μαζική απόσυρση καταθέσεων από τις τράπεζες που θα τις οδηγούσε στο να αυξήσουν δραστικά τα επιτόκια για να προσελκύσουν καταθέτες, αυξάνοντας το κόστος δανεισμού στον ιδιωτικό τομέα (το φαινόμενο του crowding out) και εμβαθύνοντας την ύφεση, είτε σε ολική τους κατάρρευση λόγω της διάβρωσης της κεφαλαιακής επάρκειάς τους. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν Έλληνες με τεράστιες περιουσίες και καταθέσεις. Απλά, τα χρήματα που έχουν κατατεθεί στις τράπεζες έχουν δοθεί σε δάνεια. Οι τράπεζες οφείλουν να έχουν σε ρευστό ή άμεσα ρευστοποιήσιμες αξίες ανάμεσα στο 8% με 12% του ενεργητικού τους, δηλαδή του συνόλου των δανείων που έχουν δώσει. Οι ελληνικές έχουν γύρω στο 9%. Η αρνητική αυτή αποταμίευση είναι αποτέλεσμα του χρόνιου υψηλού ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών (κατά βάση του εμπορικού ελλείμματος) της Ελλάδας.
Το σωρευτικό αυτό έλλειμμα χρηματοδοτείται με εξωτερικό δανεισμό. Έτσι σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας το ακαθάριστο εξωτερικό χρέος του δημοσίου, ανέρχονταν στο τέλος του 2009 σε 214,703 δις ευρώ ή 94,2% του ΑΕΠ (81% του συνόλου του δημοσίου χρέους κατέχεται από επενδυτές του εξωτερικού), ενώ αν συνυπολογιστεί και το χρέος του ιδιωτικού τομέα το ποσό ανέρχεται στο 171% του ΑΕΠ. Το δημόσιο λοιπόν είναι αναγκασμένο να καταφύγει στις διεθνείς αγορές για να αντλήσει κεφάλαια, αποδεχόμενο θέλοντας και μη τους όρους που αυτές επιβάλλουν.
Υπό το φως αυτών των δεδομένων το 6,3% επιτόκιο με το οποίο δανείστηκε το Μάρτη το ελληνικό δημόσιο φαντάζει πολύ χαμηλό. Τη στιγμή που γράφονται αυτές οι λέξεις έχει ξεπεράσει το 7% (παρά το γεγονός πως έχει ανακοινωθεί η συμφωνία στήριξης από την Ε.Ε.) και θα συνέχιζε να ανεβαίνει (εάν δεν υπήρχε ο μηχανισμός στήριξης) καθιστώντας κάποια στιγμή απαγορευτικό το κόστος δανεισμού με αποτέλεσμα την χρεοκοπία. Το πακέτο της Ε.Ε. και του ΔΝΤ το μόνο που θα καταφέρει είναι μάλλον να μετατοπίσει για δύο ή τρία χρόνια στο μέλλον αυτή τη στιγμή ενώ και μόνο η ύπαρξη του συνιστά έμμεση παραδοχή αδυναμίας χρηματοδότησης του χρέους. Θυμίζουμε πως η Αργεντινή χρεοκόπησε το 2001 έχοντας ένα χρέος 62% του ΑΕΠ, έλλειμμα 6,4% και έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών στο 1,7%. Τα αντίστοιχα μεγέθη για τη χώρα μας το 2009 ήταν: 115%, 12,9% και 11,2%.
Που οφείλονται όμως τα χρόνια ελλείμματα του ελληνικού δημοσίου; Σε αντίθεση με την άποψη που θέλει το κράτος να ξοδεύει συστηματικά περισσότερο από τις άλλες χώρες της Ε.Ε., οι συνολικές δαπάνες του δημοσίου τα τελευταία χρόνια, ήταν χαμηλότερες από τον μέσο όρο των υπόλοιπων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με εξαίρεση το 2008.
Ούτε είναι αλήθεια πως η Ελλάδα ξοδεύει υπερβολικά πολλά για αμοιβές δημοσίων υπαλλήλων. Το 2008 οι δαπάνες για προσωπικό ανήλθαν στο 11,5% του ΑΕΠ ενώ για την Ευρώπη των 27 ο μέσος όρος ήταν στο 10,1%.
Εκεί που υπάρχει πρόβλημα είναι στα έσοδα. Το 2008 τα έσοδα του κράτους ανήλθαν στο 40,6% του ΑΕΠ έναντι 44,8% στην Ευρώπη των 27, ενώ αυτή η απόκλιση παρατηρείται όλη τη δεκαετία 1998-2008.
Αυτά είναι τα αποτελέσματα της εκτεταμένης φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής στην Ελλάδα. Σύμφωνα με στοιχεία του ΙΝΕ ΓΣΕΕ ( Ετήσια Έκθεση 2009, σελ. 22):
«Η πραγματική φορολογική επιβάρυνση της εργασίας στην Ελλάδα (35,5%, 2007) αντιστοιχεί στο μέσο όρο της Ε.Ε-25 (36,4%, 2006), ενώ η πραγματική φορολογική επιβάρυνση για τα κέρδη ανέρχεται σχεδόν στο ήμισυ του μέσου όρου της Ε.Ε -25 (15,9% στην Ελλάδα, έναντι 33% στην Ε.Ε-25). Παράλληλα από την ανάλυση και επεξεργασία των στοιχείων που αφορούν τους άμεσους και έμμεσους φόρους στην Ευρωπαϊκή Ένωση – 15 (Eurostat, Μάιος 2009) προκύπτει ότι οι άμεσοι φόροι στην Ελλάδα φτάνουν 8% του ΑΕΠ το 2004 και 7,7% του ΑΕΠ το 2008, ενώ στην ΕΕ – 15 ήταν 11,3% και 12,2% αντίστοιχα. Οι έμμεσοι φόροι στην Ελλάδα ήταν 11,6% του ΑΕΠ το 2004 και 12,3% του ΑΕΠ το 2008, ενώ στην ΕΕ -15 ήταν 13,2% και 13% αντίστοιχα. Έτσι οι έμμεσοι φόροι στην Ελλάδα ως ποσοστό του συνόλου των άμεσων και έμμεσων φόρων από 59,2% το 2004 αυξήθηκαν σε 61,5% το 2008, ενώ στην Ε.Ε. -15 μειώθηκαν από 53,9% το 2004 σε 51,6% το 2008».
Ανακεφαλαιώνοντας. Το ελληνικό κράτος έχει δημιουργήσει ένα ιδιαίτερα υψηλό δημόσιο χρέος το οποίο στις δεδομένες αντίξοες διεθνείς συνθήκες και εξαιτίας των διαρθρωτικών αδυναμιών της ελληνικής οικονομίας (μεγάλο και χρόνιο έλλειμμα του προϋπολογισμού, συστηματικά υψηλό έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, αρνητική καθαρή εθνική αποταμίευση), δεν είναι σε θέση να το χρηματοδοτήσει. Το χρέος αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην συστηματική υστέρηση των φορολογικών εσόδων εξαιτίας της φοροδιαφυγής η οποία συνιστά μία έμμεση πριμοδότηση των επιχειρηματικών κερδών και του εισοδήματος των οικονομικά ισχυρότερων στρωμάτων, σε βάρος των μισθωτών.
Ποιος είναι ο πραγματικός στόχος της Ελληνικής Διάσωσης: αλλαγή ιδιοκτησίας του Ελληνικού χρέους ώστε να Σωθούν οι Ευρωπαϊκές Τράπεζες και οι Πιστωτές της Ελλάδας
Τόσο το ΔΝΤ όσο και η ΕΕ είναι σίγουρο ότι έχουν πραγματοποιήσει τους υπολογισμούς που κάναμε σε αυτήν την έρευνα και αναγνωρίζουν ότι είναι απίθανο το πακέτο σωτηρίας τους να αφήσει την Ελλάδα σε ένα σταθερό οικονομικό δρόμο. Υπό αυτήν την έννοια το πακέτο δε βαδίζει στα πλαίσια ενός τυπικού προγράμματος του ΔΝΤ το οποίο υποτίθεται ότι πρέπει να είναι δημοσιονομικά αξιόπιστο και έτσι να αποκαταστήσει την πρόσβαση της χώρας στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Στην περίπτωση της Ελλάδα το ΔΝΤ και η ΕΕ γνωρίζουν πως το πρόγραμμα τους, παρά τα σκληρά μέτρα, δε θα αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη των αγορών στην Ελλάδα. Αυτό ίσως εξηγεί την αύξηση του από τα 40 δις στα 110 στην τελική του έκδοση, ώστε η Ελλάδα να παραμείνει εκτός αγορών για τα επόμενα δύο με τρία χρόνια.
Αυτό εγείρει το καίριο ζήτημα που πηγάζει από το αποκαλούμενο πακέτο σωτηρίας: αν η εμπιστοσύνη των χρηματοπιστωτικών αγορών στην Ελλάδα δεν αποκατασταθεί και την ίδια ώρα η ελληνική οικονομία ωθείται στην ύφεση, σε διψήφια ανεργία και αύξηση της φτώχειας, ποιο είναι το νόημα του; Ποιος ή τι ακριβώς σώζεται;
Τελικά, ο σκοπός του πακέτου είναι να αποπληρωθούν τράπεζες και επενδυτικά
σχήματα που έχουν στα χέρια τους ελληνικό χρέος. Οι τράπεζες, οι ασφαλιστικές και τα συνταξιοδοτικά ταμεία είναι οι πραγματικοί αποδέκτες του πακέτου στήριξης και όχι η Ελλάδα.
Και η υπάρχει μία ευρωπαϊκή διάσταση σε όλο αυτό το θέμα καθώς το 80% του
ελληνικού κρατικού χρέους δεν επιβαρύνει το ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα αλλά τους ισολογισμούς Γερμανικών, Γαλλικών και Βρετανικών τραπεζών. Η Ευρώπη και το ΔΝΤ δεν παρέχουν φρέσκια ρευστότητα στην Ελλάδα αλλά, πάνω από όλα, δημιουργούν μία ασπίδα προστασίας του ευρωπαϊκού χρηματιστηριακού συστήματος από τα 200 δις απωλειών που μπορούν να προκύψουν από το ενδεχόμενο μίας ελληνικής πτώχευσης. Περίεργος, περίπου το 25% του ελληνικού χρέους βρίσκεται στο Βρετανικό (και το Ιρλανδικό) χρηματιστηριακό σύστημα.
Οι προφανείς ευνοημένοι του πακέτου που παρέχεται από τα κράτη της Ευρωζώνης δεν είναι οι Έλληνες εργαζόμενοι και οι πολίτες που θα υποφέρουν από τις σκληρές περικοπές και από την ύφεση αλλά τα χρηματιστηριακά κέντρα όπως το City του Λονδίνου.’
Σχόλια